آنالیز xrd :
آنالیز xrd یا X-Ray Diffraction یا همان پراش پرتو ایکس، روشی برای تعیین فازها و ساختار کریستالی مواد است. از این روش برای مطالعات و شناسایی فازها، کانی شناسی و کریستالوگرافی استفاده می شود.
آنالیز xrf :
اما آنالیز xrf یا X-Ray Fluorescence یا همان طیف سنجی فلوئورسانس پرتو ایکس، یکی از روشهای آنالیز عنصری است.
این دو دستگاه، هر دو از پرتو ایکس برای شناسایی استفاده میکنند؛ ولی تفاوت xrd و xrf در این است که xrd، جهت شناسایی فازها به کار میرود و میتواند تعیین کند که هر عنصر در ماده، در چه ترکیبی وجود دارد؛ در حالی که xrf آنالیز عنصری انجام میدهد و تنها میتواند تشخیص دهد چه درصدی از عناصر در ماده موجود است.
چند سوال مهم :
- فرق آزمایشهای XRD و XRF چیست؟
در هر دو روش از ویژگیهای پرتو ایکس جهت شناسایی استفاده میشود ولیXRD جهت شناسایی فازها به کار میرود، در حالی که XRF تنها آنالیز عنصری (معمولاً از سدیم تا اورانیوم) انجام میدهد. مثلاً با انجام XRF میتوان دریافت نمونه ای 20% آهن دارد، اما تنها XRD یا مطالعات میکروسکوپی میتواند مشخص کند که این میزان آهن در کدام فاز به صورت کربنات (سیدریت FeCO3)، کلرید (FeCl2 یا FeCl3)، سولفات آبدار (ملانتریت FeSO4.7H2O)، سولفید (پیریت یا مارکاسیت FeS2)، سیلیکات (فایالیت Fe2SiO4)، آهن طبیعی (Fe)، هیدروکسید (گوتیت یا لپیدوکروسیت FeOOH)، هیدروکسید آبدار (لیمونیت FeOOH.nH2O) یا اکسید (مگنتیت Fe3O4، هماتیت Fe2O3) تمرکز یافته است. مرسوم است که نتایج XRF به صورت اکسیدی گزارش می شود، اما این مسئله اصلاً به معنای وجود قطعی آن عنصر در فاز اکسیدی نیست!!
- آیا می توان طلا را با تست XRD شناسایی کرد؟
خیر، آزمایش XRD تنها قادر به شناسایی فازهایی است که در نمونه بیش از 5-1 درصد وزنی موجود باشند. همان طور که می دانید عیار طلا در کانسارهای مربوطه در حد ppb (یاppm) است.
- مطالعات میکروسکوپی فازهایی را نشان داده است که در نتایج XRD نیست، این تناقض به چه علت است؟
همان طور که در جواب سئوال شناسایی طلا ذکر شد، حد تشخیص تست XRD بین 1 تا 5 درصد وزنی است، در حالی که مطالعات میکروسکوپی فازهای بسیار جزئی (حتی در حد ادخال) را نیز نشان می دهد. لذا طبیعی است که جوابهای میکروسکوپی کاملتر از جواب های XRD باشد. ضمناً از آن جایی که تست XRD صرفاً جهت شناسایی فازهای بلورین است، فازهای آمورف (بدون شبکه کریستالین) با این روش به طور کلی شناسایی نمیشوند.
- در نتایج XRD نوع رس، فلدسپار و نوع میکا شناسایی نشده است، چرا؟
تست XRD معمولی (در دمای اتاق) قادر به شناسایی نوع رس نیست. برای شناسایی رسها، جداسازی و آمادهسازیهای ویژهای نیاز است و امر شناسایی با مقایسه حداقل 3 طیف که با شرایط خاصی تهیه شده اند، صورت می پذیرد. نوع فلدسپات و نوع میکا نیز با مطالعات میکروسکوپی شناسایی میشوند.
منبع: مرکز آنالیز صبا - پردیس دانشکده فنی دانشگاه تهران
جهت خرید و استعلام قیمت دستگاه XRF با ما در ارتباط باشید :